Het pastoraal concilie van de Nederlandse kerkprovincie (1966-1970)

In januari 2018 was het vijftig jaar geleden dat de eerste van zes zittingen werd
gehouden van het Pastoraal Concilie in Noordwijkerhout (1968-1970). Het was aanvankelijk de bedoeling het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) in Nederland door te voeren.
Katholieken zijn naast hun lidmaatschap van de kerk tevens burgers in de
samenleving. Het streven naar vrijheid in de jaren zestig ging niet aan de kerk
voorbij. Wat in de studentenrevolte van 1968 aan het licht kwam, bestond ook
in de kerk in Nederland. Met name een deel van de katholieke intellectuelen
streefde naar grotere onafhankelijkheid en grotere vrijheid van geweten.
In Nederland verbond zich de doorvoering van het Tweede Vaticaans
Concilie met dit levensgevoel. Het Pastoraal Instituut van de Nederlandse
Kerkprovincie nam hierin het voortouw. Middels het Pastoraal Concilie van
Noordwijkerhout werd gepoogd een liberale Nederlandse katholieke kerk
te ontwerpen. Nederland zou ook op het vlak van het geloof een gidsland
moeten worden. Een aanzienlijk aantal bekwame mensen heeft zich hiervoor
ingezet. In dit streven werd aan de bronnen van het geloof (heilige Schrift
en traditie) een nieuwe bron toegevoegd, de ‘tekenen van de tijd’ of het
‘actuele levensgevoel’. Gezag zou voortaan in dialoog worden uitgeoefend
en het celibaat moest worden afgeschaft. In dit aanpassingsproces speelden
de menswetenschappen een vooraanstaande rol.
De wereldkerk ging echter een andere weg. Het experiment dat
zich in Nederland ontwikkelde, bleek nationaal en internationaal niet
toekomstbestendig.
Het bisdom Roermond maakte deel uit van het Nederlandse katholieke
volksdeel. Onder leiding van zijn bisschop, mgr. P. Moors (1959-1972), kende
dit diocees eigen accenten. Hoe deze zich verhielden tot de ontwikkelingen
elders, is naast de boven geschetste problematieken, onderwerp van deze
publicatie.